Việt Nam Đàn Áp Blogger Trong Bối Cảnh Bất Đồng Chính Kiến Gia Tăng

Brendan Brady / WSJ: Những người Việt bức xúc đã qua mặt các cơ quan truyền thông độc quyền của nhà nước để tưòng thuận về những thất bại và kích động nỗi bất mãn về cai trị của chính phủ trên các blog và phương tiện truyền thông xã hội. Một số mắng nhiếc những bất công cá nhân, số khác đã thách thức đến chính bản thân cơ chế. Trương Duy Nhất, một nhà báo bất mãn từ bỏ công việc làm báo của mình để tập trung tạo dựng blog riêng của mình, đã đặc biệt thẳng thắn trong những lên án của mình. Trong một bài viết không lâu trước khi bị bắt, ông đổ lỗi cho hai quan chức cao cấp nhất của Việt Nam về sự "hỗn loạn chính trị" của đất nước, nạn "tham nhũng không kiểm soát được" và kết luận: "Nếu không thể quản lý có hiệu quả, quý vị nên từ chức." Sau khi ông bị bắt vào cuối tháng trước, hơn hai người khác đã bị bắt giữ trong vòng ba tuần vì đã chỉ trích chính quyền trên trực tuyến. Các cáo buộc chống lại họ, thường được mô tả bằng loại ngôn ngữ của chế độ là "lạm dụng tự do dân chủ" - một tội danh có thể mang án tù đến bảy năm.

Đối diện với khó khăn kinh tế, đấu đá nội bộ và những chỉ trích chưa từng thấy trong công chúng, Đảng Cộng sản cầm quyền Việt Nam đang đàn áp lên giới bất đồng chính kiến. Trong năm nay, bốn mươi sáu blogger hay nhà hoạt động đã bị kết án tù, vượt quá con số tổng cộng 40 trong cả năm 2012. Trong bảng xếp hạng chỉ số Tự do Báo chí năm 2013, tổ chức Phóng viên Không Biên giới xếp Việt Nam ở mức 172 trong 179 quốc gia - với Iran và Bắc Triều Tiên trong thiểu số có hạng điểm tồi tệ hơn. Theo tổ chức này, chỉ Trung Quốc và Oman là có nhiều người bị giam tù vì các hoạt động liên quan đến Internet. Cuộc tấn công vào các chỉ trích công khai trong những tuần gần đây đã quá nóng đến mức các nhà báo Việt Nam phải nói chuyện với tờ TIME trong điều kiện yêu cầu giấu tên vì sợ bị trả thù, và ngay cả các nhà phân tích nước ngoài tại đất nước này cũng chỉ dám phát biểu không chính thức.

Mạng web đã trở thành một tiềm năng mạnh mẽ đặc biệt - và nguy hiểm trong cái nhìn của Đảng Cộng sản - là phương tiện thách thức đến loại tường thuật chính thức của nhà nước và chính quyền bởi vì, trong khi tất cả các phương tiện truyền thông truyền thông vẫn do nhà nước làm chủ và sở hữu và điều khiển, truy cập Internet ở Việt Nam đã lan rộng theo cấp số nhân trong những năm gần đây. Chính quyền đã triển khai tường lửa để ngăn chặn truy cập vào một số trang web chứa đựng thông tin và quan điểm mà họ cho là có khả năng gây phiền phức. Nhưng các nhà hoạt động không ngừng tìm ra những cách thức mới để vượt qua tường lửa và các biện pháp nghiêm trọng hơn của chính quyền nhằm hạn chế nguy cơ truy cập Web lại can thiệp vào hoạt động thương mại hay giải trí trực tuyến, vốn có thể gây ra một sự khuấy động rộng lớn hơn trong công chúng.

Sarah Cook, một nhà phân tích khu vực Đông Á của nhóm tranh đấu Freedom House tại Washington, cho biết điều này cho thấy tại sao chính quyền đã cảm thấy sự bắt buộc phải tăng cường cuộc săn bắt các cá nhân blogger có vấn đề, áp đặt lên họ những án tù nặng nề hơn, để đảm bảo có được "một nỗi sợ hãi trong thế giới blog ở địa phương," (Và điều này cũng có thể giải thích tại sao chính phủ đã chuyển sang triển khai một mạng lưới hàng trăm "dư luận viên" ủng hộ chế độ: những người sử dụng ẩn danh trực tuyến được giao cho việc phát triển các blog ca ngợi chính sách của chính phủ và quấy phá các diễn đàn trực tuyến để bác bỏ những lời bình luận quan trọng về chế độ.)

Cuộc đàn áp diễn ra giữa lúc dòng chảy chính trị đã khiến các nhà lãnh đạo hàng đầu của đảng cảm thấy họ dễ bị tổn thương. Chính phủ hiện đang xây dựng dự thảo cải cách hiến pháp năm 1992 của đất nước này, và, trong một nỗ lực để phô trương có cả một tiến trình tham vấn công chúng vào đầu năm nay, trong đó công dân đã được mời đóng góp ý kiến. Phản ứng đáng chú ý nhất là những gì chính quyền không ngờ đến: một nhóm vài chục trí thức nổi bật và các cựu quan chức đảng đã chụp lấy cơ hội để đề xuất một hiến pháp riêng của mình và gửi lên trực tuyến. Họ kêu gọi bầu cử đa đảng và các nguyên tắc cơ bản khác của dân chủ, cùng với việc kết thúc vai trò quyền lực tối hậu của đảng. Kiến nghị của họ thu hút được khoảng 30.000 chữ ký ủng hộ trên trực tuyến. Chính phủ muốn báo hiệu cho công chúng rằng mình sẵn sàng cải cách nhưng phải theo cách riêng của họ khi phải "đấu tranh để duy trì một hệ thống chính trị bao trùm mọi khía cạnh của xã hội", ông Andrew Billo, của tổ chức phi lợi nhuận Asia Society ở New York nói. Bằng cách bắt giữ các blogger có các chỉ trích nhằm thúc đẩy cải cách nhanh hơn, "họ muốn gửi ra một thông điệp rằng [các cải cách] sẽ chỉ xảy ra trong các điều kiện của chính phủ, chứ không phải của giới ngoài đảng."

Quản lý kinh tế yếu kém - bị ngắt quãng bởi một loạt các vụ bê bối tham nhũng cao cấp - là một động lực lớn của giới bất đồng chính kiến. Trong nhiều năm qua Việt Nam đã được ca ngợi như một phép lạ kinh tế, khi nền kinh tế chuyển trong trật tự tương đối ngắn từ sau chiến tranh tàn phá để bùng nổ công nghiệp. Trong hai thập kỷ sau khi chính phủ thiết lập cải cách kinh tế vào năm 1986 để thúc đẩy đất nước bằng chủ nghĩa tư bản do nhà nước quản lý, tăng trưởng GDP trung bình trên 7%, trong năm 2005 đã tăng 8,4%, chỉ đứng sau Trung Quốc ở châu Á. Với thịnh vượng gia tăng trong hầu hết các lĩnh vực xã hội, công chúng đa phần đã nhịn không phản ứng với những dấu hiệu tham nhũng hàng loạt rõ ràng. Nhưng trong bối cảnh tăng trưởng chậm lại - năm nay ở mức 5% - công chúng đã cho thấy khuynh hướng ít tha thứ bỏ qua cho những bàn tay nhơ nhớp khiến gây cơn dịch bệnh vào nền kinh tế.

Những lời phàn nàn về nền kinh tế cũng đã giúp đưa chính trị ra khỏi bóng tối của một thế hệ thanh thiếu niên lâu nay không phàn nàn gì trong các vấn đề tưởng như không ảnh hưởng đến sinh kế của mình. "Trước đây, giới trẻ Việt Nam trước không sử dụng Internet nhiều để thảo luận về các vấn đề chính trị bởi vì họ đã được dạy phải chấp nhận chính trị là chỉ dành cho Đảng Cộng sản quyết định", một nhà báo Việt tại Hà Nội cho biết. "Tuy nhiên, từ năm 2008, trong cuộc khủng hoảng kinh tế, người trẻ tuổi bắt đầu quan tâm nhiều hơn về chính trị bởi vì họ thấy có một kết nối" giữa hệ thống chính trị của Việt Nam và các vấn đề kinh tế, nhà báo từng hợp tác với cơ quan thông tấn nước ngoài và giúp tổ chức các cuộc vận động tự do ngôn luận và dân chủ thông qua mạng Web đã cho biết.

Trong quá khứ gần đây, giới bất đồng chính kiến ​​bị gạt ra bên lề và ít thu hút đuợc công chúng. Hiện nay, các thông tin và quan điểm khác với nhà nước được sẵn sàng cho mọi người tìm kiếm trên trực tuyến. Điều này đã làm gia tăng sự hoài nghi về việc chính phủ gán ghép các nhà phê bình như những kẻ phản bội (đại diện cho các "thế lực thù địch"ở hải ngoại) và tạo ra sự đồng cảm cho những nỗ lực của những người bị bắt trong cuộc bố ráp, các quan sát viên cho biết. Sự hiện diện của các nhân vật nổi tiếng, những blogger bị giam tù như Cù Huy Hà Vũ, một luật sư có dòng dõi cách mạng nổi tiếng, cũng đã tăng thêm được uy tín trong công chúng và được nhìn nhận là hoạt động bất đồng chính kiến, nhà quan sát cho biết thêm. Là con trai của một nhà thơ nổi tiếng, người đồng hành thân thiết của Hồ Chí Minh trong cuộc cách mạng cộng sản, ông Vũ đã bị giam tù từ năm 2010 và đang thụ án bảy năm sau khi ông công khai thách thức tính hợp pháp về một số quyết định của chính phủ và kêu gọi cải cách dân chủ.

 

Khi nhiều công chúng hơn đã nhìn ra những nhóm bất đồng chính kiến ​​là những người tốt đẹp, nhiều người trước đây từng tránh xa những tổ chức thông tin trực tuyến độc lập, trực tuyến giờ đây có thể xem đấy như một nguồn hợp pháp của thông tin - và các đồng minh tiềm năng. "Trong những năm trước, chỉ có những người Công giáo tìm đến với chúng tôi khi họ gặp khó khăn một nhà báo Việt cho một tổ chức tin tức trực tuyến Công giáo tại Sài Gòn mà các nhân viên thường bị chính quyền sách nhiễu (và đôi khi bị bắt giam) vì các báo cáo của họ nói về sự lạm dụng của chính phủ, cho biết "Bây giờ bất cứ ai cũng có thể đến với chúng ta khi họ có vấn đề để lan truyền những gì xảy ra với họ." Chẳng bao lâu sau khi Đình Nhất Uy, người blogger gần đây nhất vừa bị bắt bởi chính quyền, gia đình anh đã tìm đến các tổ chức tin tức để loan tải rộng rãi trường hợp của ông. "Mẹ anh đã nói chuyện trực tiếp với tôi vì nghĩ rằng chúng tôi có thể giúp đỡ họ."

Tại thời điểm này, rất ít dự đoán về một cuộc rối loạn lớn hoặc những cuộc nổi dậy như đã lây lan trên khắp thế giới Ả Rập trong vài năm qua. Thật tế là, việc đàn áp chính thức của Việt Nam có lúc tăng, giảm trong quá khứ gần đây. Nhưng, theo một chuyên gia người Mỹ về chính trị Việt Nam có trụ sở ở trong nước cho biết, "nếu các căng thẳng xã hội hiện nay không được xử lý bởi các nhà lãnh đạo chính trị, một kịch bản nổi dậy như vậy có thể xảy ra trong tương lai."

Lê Quốc Tuấn dịch Việt Ngữ : Nguồn: Wall Street Journal

6/29/2013