Ảnh bên: Dy Heun (Ảnh: ADHOC). Dy Heun, người dân tộc Gia Rai, nói anh bị trục xuất sang Việt Nam cùng với 36 người Thượng.
Một công dân Campuchia bị bắt tuần trước trong khi đang giúp 36 người Thượng xin tị nạn đến Phnom Penh và chính anh cũng bị trục xuất cùng với nhóm người này sang Việt Nam, tại đây anh đã bị bắt giam và thẩm vấn hơn 5 ngày, anh cho biết hôm thứ Tư.
Vụ việc được phơi bày khi người phát ngôn cho Bộ Nội vụ Khieu Sopheak tiết lộ có 10 người xin tị nạn nữa đến Phnom Penh trong những tuần gần đây, đơn xin tị nạn của họ chưa được ghi nhận hay đánh giá, và đã được xác định là người nhập cư bất hợp pháp.
Dy Heun, dân làng người dân tộc Gia Rai, nói anh bị bắt vào sáng thứ Năm và được đưa ngay qua biên giới Việt Nam. Anh được cho về lại Campuchia chiều thứ Ba.
Heun cho biết anh đang trên đường lái xe đến Phnom Penh cùng với 36 người Thượng chạy trốn Việt Nam thì xe của họ bị khoảng 30 công an Việt Nam và cảnh sát Campuchia chặn lại.
Heun kể nhóm người này được lệnh ra khỏi xe, và cởi áo khoác để cảnh sát kiểm tra chất nổ. Họ bị tịch thu hết điện thoại và ví tiền.
Chẳng được hỏi câu nào, anh đã bị đẩy lên xe chở đi, anh nói. “Tôi không biết họ chạy về hướng nào vì trời tối. Đến lúc sáng tôi mới nhận ra họ đã đưa tôi sang Việt Nam, và xe tiếp tục chạy cho đến tỉnh Gia Lai”.
Tại Gia Lai, Heun bị chính quyền Việt Nam chất vấn. Anh được trả lại ví tiền nhưng 200 Mỹ kim trong ví đã biến mất, anh kể, nhưng hai điện thoại di động bị công an tịch thu bên Campuchia thì không được trả lại.
Heun cho biết sau đó anh được đưa đến thành phố Hồ Chí Minh, và tại đây anh bị thẩm vấn tiếp.
“Họ cho tôi ăn uống bình thường và họ không tra tấn tôi. Họ chỉ thẩm vấn tôi hai lần một ngày với cùng một câu hỏi: ‘Tôi từ đâu đến?’, ‘Tại sao tôi lại ở trong xe đó?’” anh kể.
“Tôi rất sợ vì có một mình tôi trong nước của họ, nhưng tôi không biết làm sao mới trốn thoát được. Tôi nói với chính quyền Việt Nam rằng họ có thể giết tôi nếu muốn, tôi không biết gì cả”.
Hôm thứ Ba, Heun được đưa đến trạm kiểm soát biên giới Bavet, tại đây cảnh sát Campuchia đưa điện thoại cho anh gọi cho gia đình và đưa vé xe cho anh về Phnom Penh.
Mặc dù gian khổ, song hôm 4-3 anh cam kết tiếp tục giúp đỡ người xin tị nạn. “Nếu yêu cầu, tôi sẽ giúp họ”, anh nói. “Nếu không gặp khó khăn ở Việt Nam, họ đã không bỏ nhà cửa ở đó để chạy sang Campuchia”.
David Manne, giám đốc Trung tâm Pháp lý Người tị nạn và Nhập cư ở Úc, nói những động thái của Campuchia “trừng phạt chính công dân của mình hay chuyển họ đến cho những kẻ ngược đãi đáng sợ ở nước khác thẩm vấn vì đã có hành động giúp đỡ như thế khơi lên quan ngại sâu sắc hơn” về mối nguy hiểm mà người tị nạn gặp phải trong vương quốc này.
Wan-Hea Lee, đại diện quốc gia của Văn phòng Cao ủy Nhân quyền (OHCHR) Liên Hiệp Quốc, nói OHCHR sẽ “xem xét các trường hợp anh bị bắt giam, trục xuất và trả về theo đúng trình tự”.
Nhưng chính quyền khẳng định chỉ có người Thượng bị trục xuất, và chối không biết gì về vụ bắt Heun.
Trong khi 36 người xin tị nạn này vẫn còn ở Việt Nam, 13 người khác đã chính thức được cấp quy chế tị nạn, theo người phát ngôn cho Bộ Nội vụ Khieu Sopheak.
Mặc dù đầu tuần này các quan chức chính quyền bình luận 13 người này sẽ được phép ở lại Campuchia, Sopheak nói hôm 4-3 rằng họ vẫn đang tìm một nước thứ ba.
“Cấp quy chế tị nạn cho 13 người tị nạn này không có nghĩa là để thu hút thêm nhiều người vượt biên sang đào mì hay đốn củi”, ông nói.
Văn phòng Cao ủy Liên Hiệp Quốc về người tị nạn (UNHCR) “đang liên lạc với các nước đã nhận người tị nạn trước đây, nhưng bộ chưa nhận được hồi âm”.
Theo Sopheak, có thêm 10 người xin tị nạn nữa được xác định là nhập cư bất hợp pháp mặc dù chưa được đánh giá. Nếu họ là “người Thượng thật sự chúng tôi sẽ lấy thông tin từ Liên Hiệp Quốc, giống với 13 người vừa rồi … Liên Hiệp Quốc có mạng lưới riêng của họ, họ biết mọi thứ”, ông nói. “Nếu họ là người Thượng, chúng tôi sẽ nhận họ ngay … nhưng UNHCR biết họ không phải”.
UNHCR không trả lời yêu cầu bình luận kịp để in bài.
Courtney Woods, nhân viên phụ trách công tác quần chúng tại Đại sứ Mỹ, phủ nhận những bản tin cho rằng chính quyền nước này đã liên lạc với tòa đại sứ bàn về tái định cư cho 13 người này. Nhưng Woods nói Mỹ vẫn “hết sức quan tâm” bảo vệ người xin tị nạn và di dân.
Trong thông cáo tối 4-3, tổ chức Ân xá Quốc tế kêu gọi các nhà chức trách “dừng ngay việc vi phạm nguyên tắc trục xuất người tị nạn về nước họ” và kêu gọi chính quyền Việt Nam “không trả thù những người bị trục xuất về nước”.
Không có nhận xét nào: